Wydział Biologii i Ochrony Środowiska UŁ uczestnikiem prekursorskiego projektu
W projekt zaangażowanych jest 12 instytucji szkolnictwa wyższego z 9 krajów europejskich. Kluczowym celem projektu jest wykształcenie kadry pracowników, która poprzez wykorzystanie cyfrowych danych dotyczących zdrowia oraz algorytmów AI może zrewolucjonizować opiekę nad pacjentem, zwiększyć wydajność ochrony zdrowia i przyczynić się do bardziej zrównoważonego i sprawiedliwego systemu opieki zdrowotnej. Jak uważa Minna Isomursu, koordynatorka projektu, profesorka na Uniwersytecie w Oulu w Finlandii realizacja tej inicjatywy jest przełomowym momentem dla europejskiej edukacji w zakresie opieki zdrowotnej.
Dodatkowo, jak zauważa dr Michał Seweryn, koordynator projektu w Polsce z Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska UŁ:
Jest to szczególnie istotne w kontekście dynamicznych zmian w systemie ochrony zdrowia w Polsce związanych także z wprowadzeniem EHDS, którego pilotaż stanowią Regionalne Centra Medycyny Cyfrowej utworzone przez Agencję Badań Medycznych.
Cyfrowa opieka zdrowotna: jakie mamy narzędzia i dlaczego nie korzystamy w pełni z ich możliwości
Cyfrowa opieka zdrowotna już teraz obejmuje szeroki i zróżnicowany zakres zastosowań m.in.: komputerowe badanie skanów rentgenowskich z wykorzystaniem sztucznej inteligencji w celu wykrywania nieprawidłowości, aplikacje mobilne umożliwiające ludziom monitorowanie swojego stanu zdrowia oraz jakości życia, zdalne doradztwo zdrowotne za pomocą wiadomości tekstowych, czy elektroniczne rejestrowanie przez lekarzy notatek pacjentów za pomocą rozpoznawania głosu. Wykorzystanie tych narzędzi możliwe jest tylko wtedy, gdy pracownicy mają odpowiednią wiedzę i kompetencje w zakresie zaawansowanych technologii cyfrowych, by z nich skorzystać. Gdy tych kompetencji brak, nawet najlepsze narzędzia nie będą odpowiednio wykorzystane. Obecnie istnieje duża luka w tym zakresie, w związku z tym istniejący potencjał wykorzystania narzędzi cyfrowych nie może być w pełni realizowany. Stąd pomysł na realizację projektu SUSA, który ma wypełnić lukę w kompetencjach pracowników ochrony zdrowia.
Dodatkowym wyzwaniem jest to, że technologie cyfrowe są obecnie opracowywane przez inżynierów i technologów niejednokrotnie z niewielkim udziałem pracowników ochrony zdrowia. Przy realizacji tego typu projektów nie są oni angażowani na etapie projektowania rozwiązania AI również dlatego, że brakuje im wymaganych kompetencji. Jednocześnie brak zaangażowania pracowników ochrony zdrowia od samego początku spowalnia proces tworzenia innowacji oraz negatywnie wpływa na jakość wytworzonych produktów. Ich cenna, merytoryczna wiedza i doświadczenie są uwzględniane (lub nie) na końcu procesu opracowywania nowego rozwiązania cyfrowego. W idealnej sytuacji w proces projektowania i wdrażania rozwiązania cyfrowego winna być zaangażowana interdyscyplinarna grupa specjalistów o uzupełniających się wzajemnie kompetencjach.
By wyjść naprzeciw temu wyzwaniu, SUSA zaangażowała w projekt pięć małych i średnich firm technologicznych z Finlandii, Irlandii, Grecji, Portugalii i Belgii, które zajmują się danymi zdrowotnymi. Ponadto, przy UŁ utworzona zostanie Rada Interesariuszy złożona z przedstawicieli placówek ochrony zdrowia oraz jednostek publicznych i prywatnych zaangażowanych w cyfryzację sektora ochrony zdrowia. Celem ich obecności w projekcie jest dzielenie się swoimi spostrzeżeniami dotyczącymi zidentyfikowanych luk edukacyjnych w zakresie zaawansowanych kompetencji cyfrowych. Będą oni także oferować staże, by studenci mogli zdobyć praktyczną wiedzę i doświadczenie. W realizację projektu zaangażowany jest także jeden szpital oraz jeden instytut badawczy, co sprzyjać będzie wymianie wiedzy i doświadczenia z różnych obszarów działania.
Dodatkowo 12 uniwersytetów partnerskich umieści treści związane z zaawansowanymi umiejętnościami cyfrowymi w centrum 20 programów licencjackich i 26 magisterskich, mając na celu wykształcenie blisko 7 tysięcy absolwentów do końca czteroletniego projektu. Projekt będzie również obejmował 16 modułów edukacyjnych w ramach kształcenia ustawicznego, aby prawie 700 profesjonalistów rozwinęło swoje kompetencje i stało się biegłymi w zakresie cyfrowej ochrony zdrowia. Oprócz tego projekt obejmuje kształcenie lekarzy i pielęgniarek na poziomie licencjackim i magisterskim oraz kształcenie ustawiczne dla doświadczonych pracowników służby zdrowia.
Jedną z nadrzędnych korzyści takiego podejścia jest opracowanie platformy do efektywnej komunikacji pomiędzy jednostkami naukowymi, jak UŁ, oraz jednostkami będącymi częścią systemu ochrony zdrowia, w których nie kształci się zwyczajowo inżynierów biomedycznych czy inżynierów analizy danych, AI, bioinformatyki czy baz danych
– mówi dr Michał Seweryn.
Projekt SUSA: odpowiedź na współczesne wyzwania
W całym sektorze zdrowia dostrzega się potrzebę lepiej ukierunkowanych, skoordynowanych i profesjonalnych działań edukacyjnych.
Nie ma jasnej ścieżki akademickiej dla osób pracujących w technologii cyfrowej w zakresie zdrowia. Kiedy ludzie przychodzą do nas, sami przeprowadzamy szkolenia w zakresie stosowania cyfryzacji w obszarze zdrowia. Ale chcemy przenieść to na wyższy poziom i uzyskać akredytowane szkolenie w instytucji akademickiej, do której dostęp ma wiele osób. Opanowanie samej technologii nie jest najważniejszą kwestią w przygotowaniu personelu służby zdrowia do ery cyfrowej, ponieważ ludzie mogą, względnie łatwo nauczyć się technicznych aspektów obsługi systemu. Największym wyzwaniem jest budowanie relacji i powiązań w środowisku cyfrowym
– mówi Lynne Green, konsultantka, psycholog kliniczny i dyrektor kliniczny w Kooth, brytyjskiej firmie zapewniającej cyfrowe wsparcie psychiczne młodym ludziom.
Wyzwania w tym zakresie kształtują się w sposób bardzo zbliżony w polskim systemie edukacji oraz ochrony zdrowia. Dodatkowo, należy zaznaczyć, że poziom wykorzystania zaawansowanych technologii cyfrowych w ochronie zdrowia w Polsce jest wyraźnie niższy niż choćby w Finlandii. Powoduje to, że niejednokrotnie polscy pracownicy ochrony zdrowia oraz badacze są bardziej konsumentami technologii i mają niewielki wpływ na jej ukierunkowanie – w tym tworzenie algorytmów AI
– wyjaśnia dr Michał Seweryn.
Materiały edukacyjne: kluczowe aspekty
Konsorcjum SUSA będzie opracowywać materiały edukacyjne wokół „20 celów edukacyjnych, które są niezbędnymi zaawansowanymi umiejętnościami cyfrowymi dla wszystkich pracowników ochrony zdrowia pracujących z danymi medycznymi, niezależnie od ich wykształcenia”. Pięć celów SUSA koncentruje się na sztucznej inteligencji, w tym na jej etyce, regulacjach i technologii — obszarze, którego w dużej mierze brakuje w dzisiejszych kursach.
Materiały będą dostępne nie tylko dla pierwotnej grupy 12 instytucji założycielskich, ale także dostęp do nich będą miały inne uczelnie, które wyraziły zainteresowanie dołączeniem do projektu.
Działanie to umożliwi na bardziej efektywne wykorzystanie wypracowanych z środków publicznych treści programowych i dotarcie do szerszej grupy interesariuszy
- mówi dr Michał Seweryn.
Projekt obejmuje także program „Train the trainers”, który stanowić ma wsparcie dla wykładowców. W jego ramach dostępne będą m.in. gotowe do zastosowanie materiały szkoleniowe, a także cyfrowa platforma edukacyjna, gdzie użytkownicy z różnych krajów będą mogli dzielić się swoją wiedzą i doświadczeniem.
Kolejna inicjatywa to wirtualny kampus m.in. z szerokim dostępem do wiedzy dotyczącej praktycznego zastosowania danych medycznych. Będzie on także platformą wymiany informacji na temat ofert pracy i programów stażowych.
Wydział BiOŚ: nowoczesne kompetencje – od AI po IoT
Nasza uczelnia bierze udział w konsorcjum jako jeden z głównych partnerów merytorycznych, a Wydział Biologii i Ochrony Środowiska UŁ realizuje założenia projektu m.in. poprzez nowy kierunek studiów inżynierskich biologia i biomedycyna cyfrowa. Program nowego kierunku został opracowany w ścisłym powiązaniu z celami SUSA i stanowi odpowiedź na globalne wyzwania w zakresie edukacji cyfrowej w ochronie zdrowia.
Kierunek biologia i biomedycyna cyfrowa to odpowiedź na potrzeby współczesnej biomedycyny - łączy biologię, analizę danych i technologie cyfrowe. Studenci uczą się wykorzystywać narzędzia takie jak:
- sztuczna inteligencja (AI),
- internet rzeczy (IoT – Internet of Things),
- uczenie maszynowe,
- bioinformatyka,
- cyfrowe modelowanie procesów biologicznych,
- analiza danych omicznych (genom, transkryptom, proteom, metabolom),
- obrazowanie diagnostyczne i analiza zdjęć mikroskopowych.
W programie znalazły się też treści z zakresu:
- biobankowania,
- zdrowia publicznego,
- etyki i prawa cyfrowego,
- planowania monitoringu środowiskowego.
To kierunek interdyscyplinarny, nowoczesny i praktyczny - wpisujący się w strategię „Dekady Cyfrowej” i Europejskiego Zielonego Ładu.
Studenci będą mieli szansę zdobyć praktyczne doświadczenie w realnych projektach badawczych i środowiskach klinicznych. SUSA umożliwia także rozwijanie kariery na styku biologii, zdrowia i technologii.
Wydział BiOŚ UŁ, jako jeden z liderów działań edukacyjnych w ramach projektu, odpowiada również za opracowanie i wdrażanie rozwiązań zapewniających trwałość i wpływ projektu SUSA. Oznacza to, że efekty wypracowane w ramach kierunku biologia i biomedycyna cyfrowa będą miały znaczenie nie tylko lokalne, ale i europejskie. W Radzie Konsorcjum zasiada dr Michał Seweryn z Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska i to on będzie koordynował realizację tego zadania w projekcie.
SUSA to nie tylko projekt edukacyjny – to krok w stronę przyszłości, w której zdrowie i technologia współistnieją na rzecz dobra wspólnego. Uniwersytet Łódzki jest częścią tej zmiany
- mówi dr Michał Seweryn.
Materiał: dr Michał Seweryn, dr hab. Agnieszka Grzelak, Centrum Biologii Cyfrowej i Nauk Biomedycznych – Biobank Łódź; Clive Cookson, EU project launched to prepare health workers for a digital future, Financial Tomes, marzec 2025
Redakcja: Kamila Knol-Michałowska, Centrum Promocji, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska UŁ
Zdjęcie: AdobeStock