Zastanowienie się nad źródłami ludzkiej przyjemności potrafi prowadzić do fascynujących pytań: o tożsamość, prawo do szczęścia, rolę ciała, zmysłów, sztuki i estetyki we współczesnym świecie.
Nowy numer „Hybris” poświęcony jest definicjom przyjemności, jej różnorodnym aspektom, szczęściu i doświadczaniu zadowolenia i satysfakcji w kulturze i społeczeństwie.
Pięć artykułów zawartych w tym w wydaniu, wychodzi od znanych każdemu pojęć radości, satysfakcji i zadowolenia, ale zagłębia się także w trudniejsze, frapujące tematy. Autorzy przyglądają się temu, jak doświadczamy rzeczywistości i jak moglibyśmy ją przeżywać pełniej — poprzez film, jedzenie, swoją fizyczność i relacje społeczne.
W centrum zainteresowania nie stoi jedynie „przyjemność”, lecz to, co się przez nią odsłania: napięcia między jednostką a systemem, zmysłami a ideologią, codziennością a polityką. Bez stawiania jednoznacznych tez, autorzy zachęcają do dyskusji, odkryć i poszukiwań w zakresie zwyczajnych i zupełnie niezwyczajnych radości, które oferuje nasz świat.
W numerze:
Odrzucanie sterylności. Przyczynek do rozpoznania wartości hedonicznych i witalnych w sporze o gender – Łukasz Rozwadowski:
W artykule przyjęto perspektywę, w ramach której na podstawie wytworów i praktyk bada się relacje między wartościami. Obiektem analizy jest spór o gender. Potraktowany on został jako przestrzeń aksjotyczna, czyli miejsce odmiennych realizacji tej samej reakcji na wartość bądź różnych stanowisk względem tego samego napięcia między wartościami. Napięcie, na którym koncentruje się tekst, zachodzi między wartościami hedonicznymi a witalnymi, które to rozróżnienie zostało zaczerpnięte z aksjologii Maksa Schelera. Dystynkcja ta pokazała, że choć priorytet nadawany wartościom hedonicznym wyraźnie różnicuje strony sporu, to zarówno antygenderyzm, jak i myśl feministyczno queerowa traktowana enbloc upatrują w „bezcielesnych” ideach podmiotu zagrożenia dla żywotności jednostek i społeczeństw. Rozróżnienie to okazało się również przydatne w sformułowaniu pytania o to, jak wizerunki wagin i, ogólnie, ciał kobiet używane w konfrontacji z patriarchatem mają się do sfery przyjemności.
Między przyjemnością tekstu a obrazu. Przypadek Alberto Fugueta – Adam Kruk:
W 1988 roku odbyło się referendum, w którym Chilijczycy zadecydowali o odsunięciu reżimu gen. Pinocheta od władzy. Rok później odbyły się pierwsze od 1970 roku wolne wybory, rozpoczęła się transformacja ustrojowa, stwarzająca miejsce na nowe prądy kulturowe, które w odmienionej rzeczywistości swobodniej mogły się manifestować. Jedną z pierwszych głośnych wówczas propozycji, nazwaną McOndo, stworzył debiutujący w 1990 roku chilijski pisarz i reżyser Alberto Fuguet, ostro atakujący przebrzmiały, jego zdaniem, realizm magiczny w literaturze latynoamerykańskiej i głoszący potrzebę kultury lepiej odpowiadającej otwierającemu się wówczas na świat Chile. Celem artykułu jest ukazanie, jak Fuguet napełnia swe literackie dzieła kulturą popularną, przede wszystkim filmem, który zostaje zapisany, czy może raczej przerobiony na tekst, ale też, jak umieszcza tekst w swych filmach – nie poprzez strategie adaptacyjne, nie tylko w dialogach czy piosenkach, ale także w sensie typograficznym. Zbadanie napięcia między przyjemnością tekstu a przyjemnością obrazu w twórczości działającego na obu tych polach Fugueta, pozwolić ma przy tym na lepsze zrozumienie zmian kulturowych zachodzących w pejzażu chilijskim (i nie tylko) ostatnich dekad.
Architektura, ciało, klimat. Przyjemność dążenia do zmiany – Weronika Mazurek:
Czy dążenie do redukcji negatywnego wpływu architektury na klimat musi wiązać się z „projektowaniem dyskomfortu”? W niniejszym artykule zastanawiam się, czy zwrot ku przyjemnym doświadczeniom z obszaru codzienności także może być narzędziem dążenia do zmiany. Jak przekonuję, jest to możliwe dzięki architekturze, która utrwala poczucie lokalnej tożsamości i oferuje doświadczenia wielozmysłowe. Te mogą wpływać na dobrostan i zdrowie społeczeństwa – aspekty, które uważam za konieczne, aby zajmować się zdrowiem środowiska i planety. Swoje rozważania opieram na badaniach z zakresu estetyki codzienności i somaestetyki, a ich praktyczny wymiar ukazuję poprzez analizę i interpretację wybranego projektu – domu w Sao Paulo. Przypadek ten stanowi inspirację, aby poszukiwać podobnych, ale szerzej dostępnych form architektonicznych. Ostatecznie zarówno on, jak i inne wskazywane realizacje, nie tylko wpływają na multisensoryczną percepcję i dobre samopoczucie, lecz także wykorzystują naturalne materiały i korzystnie wpływają na mikroklimat.
Nitro matcha z Kopenhagi, Avobagiel z San Francisco, Kimchibowl z Berlina. Przyjemnościowa analiza zjawiska Global Brooklyn - Anna Kwapisz:
Artykuł zgłębia zjawisko Global Brooklyn opisane przez Mateusza Halawę i Fabio Parasecoli jako kulturową formację, która przekształca miejskie przestrzenie gastronomiczne, czyniąc z nich scentralizowane strefy przyjemności konsumpcyjnej i estetycznego doświadczania. Autorka odwołuje się między innymi do refleksji Jeana Anthelme’a Brillat-Savarina, wskazując, że praktyki związane wytwarzaniem i spożywaniem żywności stanowią fundament życia społecznego i ujawniają struktury kulturowe, na których opiera się codzienność. Przestrzenie projektowane dla przyjemności stają się miejscami, w których lokalność i indywidualizm zostają podporządkowane globalnym wzorcom, co sprzyja uniformizacji doznań i percepcji. Artykuł analizuje, jak owe przestrzenie – mimo deklarowanej autentyczności i dążenia do zmysłowego spełnienia – mogą funkcjonować w ramach mechanizmów rynkowych, stając się narzędziem kontroli nad tym, jak doświadcza się przestrzeni miejskiej.
The Right to Happiness and its Constitutionalization (Prawo do szczęścia i jego konstytucjonalizacja) – Juliusz Mroziński:
The paper addresses how happiness, traditionally a subjective and philosophical concept, has increasingly become an objective of constitutional frameworks. Through historical, philosophical, and legal analyses, it explores the concept of happiness from its ancient roots in Socratic, Aristotelian, and Kantian philosophy to modern-day implications in constitutional law. The author reviews attempts to juridicize happiness by incorporating it into constitutional preambles and legal principles. Notable case studies include the United States Declaration of Independence, Japan's post-war Constitution, and Korea's Constitution, each of which emphasizes the “pursuit of happiness” as an aspirational rather than a guaranteed right. This distinction underscores ongoing challenges: defining happiness in legal terms and addressing its universal versus individualistic dimensions, particularly in the context of Western democratic frameworks. The analysis suggests a tension between the idealistic aspirations of happiness as a right and the pragmatic limitations of law in fulfilling such abstract ideals.
W numerze znajduje się także jedna recenzja:
W stronę kultury przyjemności. Recenzja The Philosophy of Pleasure Katarzyny de Lazari-Radek – Łukasz Wrzeszcz
Działający przy Instytucie Filozofii Uniwersytetu Łódzkiego Internetowy Magazyn Filozoficzny „Hybris” poświęcony jest szeroko pojętej tematyce filozoficznej. Celem magazynu jest promowanie oryginalnej twórczości filozoficznej oraz integrowanie środowiska filozoficznego. Oprócz oryginalnych artykułów „Hybris” publikuje wywiady z filozofami, recenzje najnowszych pozycji filozoficznych oraz przekłady interesujących, a mało znanych pozycji filozoficznych oraz tekstów przydatnych do celów dydaktycznych.
To świetna okazja do filozofowania na temat przyjemności z Hybris!
Link do całości numeru znajdziecie TUTAJ.