Działanie programu
Program ma na celu czynną ochronę żółwia błotnego i potrwa wiele lat. Jest to projekt nowatorski na skalę kraju, ponieważ stawia na hodowlę w warunkach maksymalnie zbliżonych do naturalnych, przy jednoczesnym wyeliminowaniu największych zagrożeń.
1. Pochodzenie i bezpieczna hodowla: Młode żółwie, tuż po wykluciu (mające zaledwie kilka dni), trafiają do nas z Poleskiego Parku Narodowego – miejsca naturalnego bytowania gatunku. Do łódzkiego Orientarium sprowadzono już dwie kohorty po 50 osobników (we wrześniu 2024 oraz 2025).
2. Okres bezpieczeństwa: Przez pierwsze trzy lata życia maluchy są hodowane w specjalnie przygotowanej, krytej wolierze na terenie Orientarium Zoo Łódź (uniemożliwiającej dostęp drapieżników). Ten okres jest kluczowy:
- W naturze przeżywa zaledwie około 1% młodych żółwi z powodu drapieżnictwa.
- W bezpiecznych warunkach zoo, w ciągu trzech pierwszych lat życia, żółwie osiągną większe rozmiary, co radykalnie zwiększa ich szanse na przetrwanie po wypuszczeniu na wolność.
- Żółwie przebywają w naturalnych warunkach środowiskowych (zmienna temperatura, ekspozycja na słońce i naturalne UVB, konieczność samodzielnego zdobywania pokarmu), dzięki czemu nie zaburza się ich fizjologii oraz naturalnych instynktów i odruchów potrzebnych do przetrwania w naturze
3. Powrót do natury: Po osiągnięciu „bezpiecznego" wieku 3 lat, żółwie będą sukcesywnie wypuszczane w wytypowanych, podmokłych i trudno dostępnych miejscach na terenie województwa. Docelowo zamieszkają m.in. w Spalskim i Bolimowskim Parku Krajobrazowym.
Pierwsza 50-tka młodych żółwi, sprowadzona we wrześniu 2024 roku, przetrwała zimę i lato w 100%, znacznie podrosła i jest w doskonałej kondycji.
Zaangażowanie WBiOŚ UŁ i partnerów
Sukces projektu zależy od ścisłej współpracy wielu instytucji. Porozumienie o reintrodukcji podpisano 21 października 2024 roku. Koordynatorem działań ze strony Uniwersytetu Łódzkiego (WBiOŚ UŁ), który zapewnia wsparcie merytoryczne w zakresie ustalenia właściwego przebiegu reintrodukcji jest dr hab. Tomasz Janiszewski.
Partnerzy projektu reintrodukcji:
- Orientarium ZOO Łódź (Koordynator całego projektu)
- Uniwersytet Łódzki (WBiOŚ) (Wsparcie naukowe)
- Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Łodzi (RDOŚ)
- Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Łodzi
- Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Łódzkiego
Wszyscy partnerzy zobowiązali się do prowadzenia działań ochronnych, pielęgnacyjnych oraz monitorowania żółwia błotnego i jego siedlisk.
Dlaczego żółw błotny wymarł w Łódzkiem?
Żółw błotny (Emys orbicularis), ujęty w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt z kategorią EN (silnie zagrożony), był kiedyś powszechny. Główną przyczyną jego wymarcia jest działalność człowieka i związana z nią degradacja środowiska:
- Niszczenie siedlisk: Osuszanie terenów podmokłych, regulacja rzek, zanieczyszczenia wód oraz zanikanie miejsc dogodnych do składania jaj w wyniku zalesiania i sukcesji naturalnej.
- Fragmentacja środowiska: Dzielenie populacji na izolowane, mniej odporne mikropopulacje.
- Drapieżnictwo: Lis, jenot, szop pracz i norka amerykańska zjadają młode osobniki i rozkopują złoża jaj.
- Konkurencja: Wprowadzanie obcych, inwazyjnych gatunków żółwi.
- Historia: Przez lata żółw błotny spożywany jako „postny przysmak".
Celem programu jest zapewnienie, że wypuszczone osobniki będą miały odpowiednie warunki do bytowania oraz, co najważniejsze, do rozrodu.
Fotografowane osobniki miały ok. 2 tygodni.
Tekst i redakcja: Mateusz Kowalski, Kamila Knol-Michałowska (Centrum Promocji, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska UŁ)
Zdjęcia: Mateusz Kowalski (Centrum Promocji, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska UŁ)
